-

Παρόλο που το εμβόλιο για το καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αποτελεί ουσιαστικά το πρώτο εμβόλιο εναντίον κάποιας μορφής καρκίνου, οι γονείς στη χώρα μας είναι επιφυλακτικοί ως προς τη χορήγησή του στα παιδιά τους. Μάλιστα οι φόβοι τους είναι τόσο ισχυροί ώστε παρόλο που το εμβόλιο χορηγείται δωρεάν στη χώρα μας (σε άλλες προηγμένες χώρες το κόστος καλύπτεται αποκλειστικά από τους γονείς) μικρός αριθμός γονέων προβαίνει στον έγκαιρο εμβολιασμό των παιδιών.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα καρκίνο των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας. Σε αντίθεση με τα περισσότερα είδη καρκίνου των οποίων η αιτιολογία είναι άγνωστη στην ιατρική κοινότητα, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας διαπιστώθηκε πως οφείλεται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Pappiloma Virus ή HPV). Παρόλα αυτά ο ιός απο μόνος του δεν εξελίσσεται πάντα σε καρκίνο. Περιβαλλοντικές επιδράσεις είναι αυτές που οδηγούν τον ιό να εκτρέπεται και να έχει καρκινογεννητική συμπεριφορά. Οι πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι, η έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας σε μικρή ηλικία, η κακή διατροφή, το αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και το κάπνισμα είναι μερικοί από τους εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με τη μετατροπή της HPV λοίμωξης σε καρκινογέννεση. Αυτός είναι και ο λόγος που μικρός αριθμός γυναικών που έχουν μολυνθεί από τον ιό θα αναπτύξουν καρκίνο.

Ο ίδιος ο ιός φαίνεται να είναι υπεύθυνος για το καρκίνο του κόλπου και του αιδοίου στις γυναίκες αλλά και το καρκίνο του ρινοφάρυγγα στους άντρες. Υπάρχουν περισσότεροι από 200 τύποι του ιού HPV αλλά μόνο οι τριάντα από αυτούς μολύνουν το κατώτερο γεννητικό σύστημα της γυναίκας και ανάλογα με την ογκογεννητική ικανότητά τους κατατάσσονται στους χαμηλού (Low), ενδιάμεσου (Intermediate) και υψηλού κινδύνου (High risk). Μερικοί από αυτούς τους ιούς είναι υπεύθυνοι και για τη δημιουργία κονδυλωμάτων.

Ο χρόνος εξέλιξης μιας βλάβης στον τράχηλο είναι περίπου 10-15 χρόνια. Επομένως οι γυναίκες που υποβάλλονται στον τακτικό προληπτικό έλεγχο από το γυναικολόγο τους, έχουν ιδιαίτερα μειωμένες πιθανότητες για ανάπτυξης καρκίνου καθώς σχεδόν πάντα αυτός προλαμβάνεται σε αρχικό στάδιο. Ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού είναι η σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις. Άλλος πιθανός τρόπος μετάδοσης είναι από τη μητέρα στο νεογνό κατά τον φυσιολογικό τοκετό ή ακόμα και μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, από τους γονείς στα παιδιά ή από αδελφή σε αδελφή, με την κοινή χρήση, ρούχων ή ειδών προσωπικής υγιεινής κ.α.. Οιπερισσότερες γυναίκες μολύνονται από τον ιό συνήθως τα πρώτα χρόνια από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών ενώ η διάδοσή του είναι τόσο ευρεία ώστε η πιθανότητα μιας γυναίκας να έχει λοίμωξη από τον ιό, σε κάποια στιγμή της ζωής της, είναι περίπου 80%. Το ποσοστό αυτό εικάζεται ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι ακόμα μεγαλύτερο καθώς αλλάζει η σεξουαλική συμπεριφορα των νέων κοριτσιών με συνεχώς νεαρότερη ηλικία έναρξης των επαφών και με μεγαλύτερο αριθμό συντρόφων από ό,τι στο παρελθόν.

Η μόλυνση από τον ιό HPV δεν προκαλεί συμπτώματα κυρίως στους άντρες ενώ υπολογίζεται ότι οκτώ στις δέκα γυναίκες θα έρθουν σε επαφή με κάποιο από τον υπότυπο του ιού σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Σήμερα είναι διαθέσιμα δύο εμβόλια προς χρήση τα οποία κυκλοφορύν στην Ελλάδα για περισσότερο από 10 χρόνια. Το ένα προστατεύει από δύο υποτύπους του ιού (16&18) ενώ το άλλο από τέσσερις υποτύπους (6, 11, 16&18). Οι υποτύποι 16 και 18 είναι οι συχνότεροι ογκογεννητικοί τύποι του ιού HPV (70% των βλαβών οφείλονται σε αυτούς τους ιούς)ενώ οι υποτύποι 6 και 11 είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη κονδυλωμάτων.

Ο εμβολιασμός πραγματοποιείται σχεδόν σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο ενώ η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του έχει πιστοποιηθεί από τους πιο έγκριτους φορείς. Ο εμβολιασμός συνιστάται να γίνεται πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών και πιο συγκεκριμένα για τον πληθυσμό της Ελλάδας, στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. Εμβολιασμός γίνεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες (και άνω των 26 ετών) αλλά η παραγωγή αντισωμάτων (η άμυνα έναντι του ιού και επομένως και του καρκίνου) είναι μειωμένη.

Η χορήγηση του εμβολίου πραγματοποιείται σε τρεις δόσεις , μέσα σε ένα εξάμηνο, ενώ το πλήρες όφελος από τη δράση του εμβολίου επιτυγχάνεται ένα μήνα μετά τη τελευταία δόση. Αυτό σημαίνει ότι προστασία αναπτύσσεται από τη πρώτη δόση αλλά το μέγιστο όφελος είναι αποτέλεσμα και των τριών δόσεων. Η αδιαμφισβήτητη σπουδαιότητά τους έχει οδηγήσει ώστε τα εμβόλια αυτά να έχουν ενταχθεί στο τακτικό πρόγραμμα προληπτικού εμβολιασμού και η συζήτηση πρέπει να γίνεται έγκαιρα τόσο με τον ενημερωμένο παιδίατρο όσο και με τον οικογενειακό γυναικολόγο. Όφελος βέβαια υπάρχει και για τις γυναίκες οι οποίες έχουν περάσει την "κρίσιμη ηλικία" ώστε να προφυλαχτούν για την υπόλοιπη ενεργή σεξουαλική τους ζωή. Πρέπει να τονιστεί ότι ο εμβολιασμός δεν σταματά τη διενέργεια της καθιερωμένης γυναικολογικής εξέτασης και της λήψης Παπ Τεστ καθώς καλύπτει μόνο ένα ποσοστό από τους παράγοντες στους οποίους οφείλονται οι δυσπλασίες και όχι όλους. Επομένως μία γυναίκα είτε έχει εμβολιαστεί έιτε όχι οφείλει να παρακολουθείται ετησίως από το γυναικολόγο της.

Παπ Τεστ
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας καθώς και ο καρκίνος του μαστού είναι οι δύο πιο διαδεδομένες αιτίες θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες των αναπτυσσόμενωνχωρών. Περίπου 40 γυναίκες πεθαίνουν κάθε ημέρα στην Ευρώπη από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ο Γεώργιος Παπανικολάου εφάρμοσε τη δοκιμασία κατά Παπανικολάου ή Παπ τεστ (test Pap) με την οποία με μία ανώδυνη, εύκολη και χαμηλού κόστους εξέταση πραγματοποιείται ηέγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας. Το Παπ τεστείναι απαραίτητο σκέλος του τακτικού προληπτικού ελέγχου κάθε γυναίκας. Η εξέταση πραγματοποιείται με την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας και εώς την ηλικία των 65 ετών οπότε και διακόπτεται (Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις όπου συστήνεται και μετά από αυτή την ηλικία). Ανάλογα με τα αποτελέσματα επαναλαμβάνεται σε τακτικά χρονικά διαστήματατα οποία θα τα ορίσει ο γυναικολόγος.